Voorsorteren op mogelijke afschaffing landbouwvrijstelling niet mogelijk !?

Waar gaat het om?

Er bestond en bestaat de vrees bij agrarisch ondernemers dat de landbouwvrijstelling zal worden afgeschaft. Hoewel daar op zich goede redenen voor bestaan (waar ik nu niet verder op in zal gaan), is daarvan vooralsnog concreet geen sprake. Uit angst voor de afschaffing en vooral uit angst dat de thans aanwezige stille reserves uiteindelijk toch belast zullen worden, hebben agrarisch ondernemers in grote aantallen voorgesorteerd. Zij hebben de landbouwgronden waarop de vrijstelling van toepassing is, niet langer gewaardeerd op kostprijs, maar geherwaardeerd tot de zogenoemde WEVAB-waarde. Vervolgens zal de grond jaarlijks op die waarde worden gewaardeerd. Er is dus een stelselwijziging toegepast.

Die stelselwijziging leidt tot twee principiële vragen:

1. Is jaarlijkse herwaardering volgens goed koopmansgebruik toegestaan?
2. Is de stelselwijziging als zodanig toegestaan of is die verboden omdat sprake is van een incidenteel fiscaal voordeel?

Uitspraak Hoge Raad

Inmiddels heeft de Hoge Raad in deze kwestie arrest gewezen in zijn uitspraak van 10 juli 2015, nr. 14/03102, V-N 2015/34.15. Onderstaand behandelen wij de uitspraak van de Hoge Raad en de gevolgen van het arrest voor de uitvoeringspraktijk. De Hoge Raad heeft uitdrukkelijk geoordeeld dat herwaardering van de gronden tot de WEVAB niet is toegestaan. In de praktijk bestaat twijfel of inbreng van landbouwgronden in een firma tegen de werkelijke waarde (een in het verleden gebruikelijke tactiek om herwaarderingswinst te forceren) mogelijk blijft om de landbouwvrijstelling te kunnen benutten voor bestaande stille reserves.

De casus (toelichting uitspraak)

Belanghebbende in de zaak wenst met ingang van het boekjaar 2009/10 de landbouwgrond bestendig te waarderen op de waarde in het economische verkeer bij voortzetting van de aanwending van de grond in het kader van zijn landbouwbedrijf. Dit deed belanghebbende uit angst voor afschaffing van de landbouwvrijstelling. Op grond daarvan worden bepaalde waardeveranderingen van tot een ondernemingsvermogen behorende landbouwgronden niet in de heffing van de inkomstenbelasting betrokken.

In zijn aangifte voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor het onderhavige jaar heeft belanghebbende in verband met de herwaardering van de landbouwgrond een (vrijgestelde) boekwinst verantwoord en een toevoeging aan de oudedagsreserve ten laste van de winst gebracht. De inspecteur is afgeweken van de aangifte en heeft de aangifte op voornoemde onderdelen gecorrigeerd.

De waardeveranderingen van tot een ondernemingsvermogen behorende gronden vormen naar hun aard voordelen die worden verkregen uit een onderneming. De voordelen vallen onder het totaalwinstbegrip en zijn derhalve onderworpen aan de regels van goedkoopmansgebruik. Ten aanzien van de landbouwvrijstelling geldt dat deze is gemaximeerd tot de bij vervreemding of onttrekking gerealiseerde boekwinst. De boekwinst en de vrijstelling kunnen derhalve lager uitvallen indien rekening wordt gehouden met niet onder de landbouwvrijstelling vallende waardeverminderingen en/of door verkoopkosten. Als rekening wordt gehouden met voornoemde factoren kan de omvang van de landbouwvrijstelling lager zijn dan de aan de vrijgestelde periode toe te rekenen vermeerdering van de WEVAB van de desbetreffende gronden. De stelstelwaardering van belanghebbende op jaarlijks de WEVAB is volgens de Hoge Raad in strijd met de strekking van de landbouwvrijstelling. Volgens belanghebbendes stelselwaardering van de landbouwgronden op de WEVAB worden de waardeveranderingen jaarlijks in aanmerking genomen en tot uitdrukking gebracht in de fiscale boekwaarde(n). Daardoor kunnen in een later jaar ontstane waardedalingen die niet onder de landbouwvrijstelling vallen en/of gemaakte verkoopkosten, niet meer worden gesaldeerd met de reeds in aanmerking genomen vrijgestelde waardeveranderingen. Dit onwenselijke gevolg maakt dat het stelsel van waardering van belanghebbende niet strookt met goed koopmansgebruik omdat het in strijd moet worden geacht met een uitdrukkelijk voorschrift van de belastingwet, namelijk het bepaalde in art. 3.12 Wet IB 2001.

In de literatuur is tenslotte opgemerkt dat het arrest mogelijk ook gevolgen heeft bij een herwaardering op WEVAB bij het aangaan van een samenwerkingsverband dan wel het wijzigen van de gerechtigdheid binnen een bestaand samenwerkingsverband. Binnen de huidige uitvoeringspraktijk is herwaardering op WEVAB een gebruikelijke manier om tot vrijgestelde herwaardering van het behouden belang over te gaan. Veronderstelt dat de gevolgen van het arrest zich ook uitstrekken tot voornoemde situaties, dan heeft dat voor de uitvoeringspraktijk mogelijk grote gevolgen.

Meer informatie ?

Indien u meer informatie wenst dan vernemen wij dit uiteraard graag van u.